De TED-methode: Tips voor een geweldige presentatie

Wat maakt je een goede spreker? Chris Anderson deelt zijn ervaringen. Leestijd: 15 minuten.

Kijk jij weleens naar TED-talks ? Het is fascinerend hoe sommige sprekers in een kleine 20 minuten je denkwereld voor altijd kunnen veranderen. In mijn leven heb ik talloze presentaties gegeven en bijgewoond. De ene beter dan de andere natuurlijk. Maar wat mij altijd heeft geboeid is de zoektocht naar de formule die ervoor zorgt dat jouw verhaal blijft hangen. In die zoektocht stuitte ik op het boek van Chris Anderson: De TED-methode. Ik deel graag met je hoe dit boek ons dichterbij de ultieme presentatieformule brengt.

Het boek en deze review is als volgt opgebouwd

1. De basis
   
2. Talk Tools
3. Voorbereidingsproces
4. Op het podium
5. Reflectie (maar daar ga ik niet op in, want dat slaat opAnderson zelf, niet op de kunst van presenteren)
   

Als je dit blog interessant vindt, dan raad ik je aan om het boek te lezen. Het staat boordevol prachtige voorbeelden en anekdotes. Garantie voor leerzame vermakelijkheid.

Daar gaan we dan. En ok, ik zeg het maar meteen: ik ben de zoon van een dominee. Mijn vader is een nuchtere Groninger, en was overtuigd van het grote belang om inspiratie te bieden aan zijn toehoorders.
Helaas trekt het kerkelijk leven mij niet, en ik ben in mijn leven andere dingen gaan doen. Sport, marketing, communicatie, coaching enzo. Maar de drang om iets goeds en waardevols aan de wereld over te brengen is ook bij mij duidelijk aanwezig. Die genetische verrijking dank ik dus aan mijn voorgeslacht. Mijn podium is zogezegd mijn kerk.

Chris Anderson neemt ons aan de hand. Ga je mee?

1. De basis

De stelling van TED is: “Iedereen die een idee heeft dat de moeite is om te delen kan een indrukwekkende presentatie geven. Het gaat niet zozeer om zelfvertrouwen, podiumprésence of makkelijk kunnen praten. Het gaat erom dat je iets zinvols te vertellen hebt.”

Dat betekent natuurlijk niet dat je verder geen moeite hoeft te doen: een goede spreker neemt zijn toehoorders mee op reis. Samen ontdekken ze nieuwe werelden.

Voorkom daarbij de meest voorkomende valkuil: Het verkooppraatje. Tenzij je een pitchpresentatie geeft natuurlijk. Maak niet de fout om te willen ‘nemen’ van je publiek. Het gaat erom wat jij ‘geeft’. En verdoe geen tijd met het uitweiden over het bedrijf waar je voor werkt, maar beschouwde tijd die je deelt met je toehoorders als een super waardevol geschenk. En:bereid je goed voor. Het is beledigend om slordig om te gaan met het gegeven podium en met de tijd van je publiek.

Om te boeien is het van groot belang dat je steeds in je presentatie vasthoudt, teruggrijpt of vooruit beweegt naar je rode draad; de kern van je verhaal. Dat kan door zoveel mogelijk info in de beschikbare tijd te proppen (foute manier), of om een aantal kernideeën tot in detail uit te werken (juiste manier). Van meesterspreker Ken Robinson leren we de volgende structuur om tot een geweldig verhaal te komen:

• Introductie: vaststellen wat er behandeld gaat worden
• Context: waarom dit onderwerp ertoe doet
• Voornaamste concepten
  Praktische implicaties
• Conclusie
  

Kijk maar eens naar onderstaande 'talk'. Dan herken je direct de structuur die hierboven beschreven staat.

Maar het allerbelangrijkste basiselement dat jouw presentatie of toespraak nodig heeft, aldus bestsellerschrijver  Elisabeth Gilbert (Eat, Pray, Love),  is dat je een onderwerp kiest dat een plekje diep in je hart heeft. Ze zegt: 

“Geef me de passie die je al tientallen jaren met je meedraagt, niet een of andere nieuwe extreme gimmick. En geloof me, dan hou je me op het puntje van mijn stoel”  .

2. Talktools

Connect

Nu het gereedschap. Wat heb je allemaal nodig?

Start altijd met de connectie: Maak het persoonlijk. En dat kan op allerlei manieren. Om te beginnen helpt het als je direct oogcontact maakt. Tip van Chris Anderson: “Gain het licht staan, pik er een paar mensen uit, kijk ze in de ogen, knik ze toe en glimlach. Dan ben je al een heel eind.”

Wat ook helpt is om je kwetsbaarheid te tonen. Ben je nerveus? Geef het toe. Adem diep, neem een slok water, vraag om begrip en ga weer verder. Je publiek zal het alleen maar waarderen.

En ben je dan al een beetje op dreef, maak dan je publiek eens aan het lachen. Maar maak het niet gênant. Als je van huis uit niet zo’n komiek bent, probeer het op het podium niet te compenseren. En.. geen schuine of sarcastische grappen over ex-partners. Gewoon niet doen.

Reinoud van Rooij schrijft in zijn boek “Boeien!” Dat je connectie met het publiek ook betekent dat je hun vragen op een goede manier moet behandelen. Hij geeft daar handige tips voor het geval dat je het antwoord niet weet of het beantwoorden ervan je helemaal uit de context van je verhaal brengt. Volgens hem is het beste antwoord op een vraag die je niet kunt beantwoorden, om de vragensteller te complimenteren op zijn vraag. En dan te beloven dat je daar na afloop op terugkomt (wel echt doen!).

Dan schaaf je aan je verhaal. Dat is het belangrijkste element van jouw geslaagde presentatie of toespraak. De TED methode geeft deze 4 tips die je zullen helpen je verhaal over te brengen:

1. Baseer het op een personage met wie je publiek kan meevoelen
   
2. Bouw de spanning op, of je dat nu doet via nieuwsgierigheid, sociaal intrige of feitelijk gevaar.
   
3. Geef de juiste hoeveelheid details. Te weinig details en het verhaal komt niet tot leven. Te veel details en het verhaal wordt traag.
   
4. Zorg voor een bevredigend einde, of dat nu grappig, ontroerend of onthullend is.
   

Leg uit

Een pakkend verhaal of presentatie kan over moeilijke materie gaan. Hoe moeilijker het onderwerp, hoe belangrijker het is om het uitte (kunnen) leggen aan je publiek. Daartoe is het belangrijk dat je je kunt verplaatsen in je toehoorders. Dat je jouw logica door hun ogen probeert te zien en ze dan stap voor stap mee te nemen naar jouw bevindingen.
Ted Anderson waarschuwt voor ‘de vloek van kennis’. De meest voorkomende reden dat eenverhaal of presentatie zijn doel mist, is door het gebruik van te veel jargon en niet uitgelegde sprongetjes in het verhaal. Je publiek haakt gegarandeerd af.

Van een helder verhaal ook een overtuigend verhaal te maken, is de volgende stap. Chris maakt het duidelijk in drie zinnen.

Overtuig

1. Overtuigen is iemands wereldbeeld vervangen door iets beters.
   
2. En dat doe je met de kracht van de ratio, die een langdurige impact kan hebben.
3. De beredenering werkt het best als je ook gebruik maakt van visuele middelen en andere manieren om je verhaal kracht bij te zetten.
   
   

Openbaar

En dan de stap van overtuigend naar een ware openbaring. Hoe maak je je verhaal adembenemend? Anderson vertaalt ‘openbaring’ als ‘zichtbaar maken’. Oftewel: laat het zien. Er is geen betere manier om je verhaal kracht bij te zetten dan door het te laten voelen, zien en ervaren. Hoe visueler en theatraler het is, hoe beter. Op voorwaarde dat het wel echt is.

Dat beeld hoeft nog niet te bestaan. Het kan ook een droombeeld zijn. Zoals Martin Luther King Jr. deed met zijn 17 minuten durende “I have a dream” toespraak. Om zo’n droom over te brengen zijn 2 dingen van belang. Andersen zegt dit:

• Schets een helder beeld van de alternatieve toekomst zoals jij die zou willen zien.
  
• Doe dat op zo’n manier dat anderen die toekomst ook willen.
  
  

Als je nu de verhaallijn en de inhoud van je toespraak hebt, en dat je je eigen mengsel van connectie, verhaal, uitleg, overtuiging en openbaring voor elkaar hebt. Wat is dan de volgende stap? De voorbereiding.

3. Voorbereidingsproces

Visuele middelen

Als eerste: Ga je al dan niet visuele middelen gebruiken, enzo ja, wat voor middelen? Bedenk je in ieder geval dat beeld het verhaal moet ondersteunen en versterken: geen slides is beter dan slechte slides! Het internet staat bol van de destructieve werking van slechte powerpointslides. Kijk maar eens naar dit videootje .

Maar sterk beeld kan je verhaal enorm helpen. Het kan drie dingen voor je doen:

1. openbaren
2. verduidelijken
3. mooi zijn om naar te kijken
   

Voor alle drie de functies is het van belang dat je jerealiseert dat je toehoorders nooit hun aandacht bij twee dingen tegelijk kunnen hebben. Neem dus je tijd bij een afbeelding en toon niets als je juist wilt dat je publiek goed naar jou luistert. En weersta de verleiding om hele zinnen op je slides te zetten. Het is de doodsteek voor een goede presentatie.

Het script

Dan het script. Ga je je toespraak uit je hoofd leren of juist niet? Voor elke persoon en situatie is dat weer anders. Sommige mensen kunnen uitstekend en passievol improviseren terwijl andere het angstzweet al uitbreekt bij de gedachte. Maak in ieder geval een keuze uit deze twee manieren:

1. Schrijf je de toespraak uit tot een compleet script (om voor te lezen, uit het hoofd te leren of een combinatie daarvan) of…
   
2. Ontwikkel een helder uitgewerkte structuur bedenk ter plekke de exacte bewoording van je punten.
   

Beide manieren hebben grote voor- en nadelen. En iedereen heeft zijn eigen voorkeur. Maar wat je altijd moet voorkomen is dat het lijkt alsof je iets opdreunt, of dat je de draad kwijt raakt. Voorkom dat door in je voorbereiding de keuze te maken welke van de 2 werkwijzen voor jou het beste werkt.

Repeteren

Hoe kom je erachter wat voor jou het beste werkt? Door je toespraak of presentatie te repeteren. Zo vaak als je tijdschema het toelaat. Dit zijn de drie repeteertips;

1. Een toespraak waarbij veel op het spel staat moet je veel repeteren, liefst voor een vertrouwd publiek.
   
2. Blijf eraan werken tot je ruim onder de opgegeven tijd blijft en eis eerlijke kritiek van je toehoorders.
3. Uiteindelijk wil je een toespraak krijgen waarvan je de structuur wel kunt dromen, zodat je je kunt concentreren op de betekenis van wat je zegt.
   

Een sterk begin en eind

Een goede toespraak heeft een sterk begin en dito einde. Het loont de moeite om daar goed over na te denken.

De eerste zinnen, die een inleiding vormen in je verhaal moeten prikkelend zijn, nieuwsgierigheid opwekken, maar niet te veel onthullen. Chris Anderson geeft tal van mooie voorbeelden van herschreven inleidingen. Je voelt direct het verschil tussen een feitelijk en een meer theatraal begin. Doel van een goed begin is om je publiek voor je te winnen, zodat ze vanaf het begin goed opletten en meeleven met jouw verhaal.

Zoals een goed begin belangrijk is, zo is dat ook met een goed einde. Een heerlijk diner blijft je het best bij als het toetje verrukkelijk was. Helaas gaan veel presentaties en toespraken uit als een kaars. Denk daarom goed na over je laatste woorden.

Zie je dat het hier ook weer belangrijk is om binnen de gestelde tijd te blijven? Lukt je dat niet, dan is je afsluiting per definitie niet meer zo krachtig. Anderson definieert in zijn boek zeven manieren om krachtig af te sluiten. Maar allemaal eindigt de spreker met ‘bedankt’. En dat moet gemeend zijn. Kijk maar eens naar het eind van Brene Browns verhaal over kwetsbaarheid.

4. Op het podium

Daar sta je dan. Als alles tot in de puntjes is voorbereid rest alleen nog je podiumpresentatie. Wat trek je aan? Hoe hou je je zenuwen in bedwang? Op welke manier kan je jouw stem het best gebruiken en wat voorhulpmiddelen gebruik je?
Op al deze vragen geeft Anderson in zijn boek goede antwoorden. De basis van zijn advies is om vooral dicht bij jezelf te blijven. Trek iets aan waar je je comfortabel in voelt. Waar je lekker in beweegt en waar je niet zo snel zweetvlekken in krijgt. En wat het goed doet op de camera (niet wit of zwart of stipjes of streepjes).

Dicht bij jezelf blijven betekent ook dat je je zenuwen niet hoeft weg te drukken, maar mag accepteren. Het helpt als je meteen contact maakt als je opkomt. Zoek ik het publiek naar ‘vrienden’ en bedenk je steeds wat de kern van je boodschap is. Je doet je verhaal omdat je iets wilt overbrengen. Vertrouw erop dat dat het meest belangrijk is. Daar komen de mensen voor.

Over het gebruik van je stem krijg je dit advies: "Gebruik je stem om je woorden leven in te blazen". Dat doe je door gevarieerd te praten. Varieer met volume, toonhoogte, tempo en klankkleur. De variatie moet gebaseerd zijn op de betekenis van wat je probeert over te brengen. Dan schiet je meestal raak.

Als je eenmaal op het podium staat, gebruik je niet alleen woorden. Ook je lichaam is onderdeel van de presentatie. Wees je dus bewust van het effect van jouw lichaamstaal- en beweging. Film jezelf als je aan het repeteren bent en je zult zien dat er trekjes zijn die je kunt veranderen en verbeteren. Een goede tip is om stevig op beide voeten te gaan staan. Goed geaard. Sta je te wiebelen van de ene voet op de andere, dan komt dat heel nerveus over. Overigens hoef je niet stil te staan, bewegen kan goed helpen om je verhaal kracht bij te zetten. Maar beweeg bewust.

Sommige mensen bewegen iets té bewust. Dan wordt het voorbedacht. Check deze hilarische "Thought Leader" presentatie maar eens .

De belangrijkste les van Anderson is dit: “Het is makkelijk om zo verdiept te raken in hoe je je toespraak of presentatie moet houden datje iets nog veel belangrijkers over het hoofd ziet: dat je hem houdt op je eigen, authentieke manier.”

Tenslotte

Het lezen van het boek van Chris Anderson was een leuke trip, vol met herkenbare situaties. Maar let op: als je steeds de TED-talks bekijkt die Anderson voortdurend aanhaalt (zoals ik deed) ben je wel flink wat uurtjes kwijt. Niet getreurd: Het is een heel erg nuttig en leerzaam alternatief voor het kijken van je zoveelste Netflix serie!

Dank voor het lezen van dit blog en ik ben benieuwd of je aanvullingen of opmerkingen hebt.